आजकाल "मला माझी स्पेसच मिळत नाही" किंवा "आमच्या घरात मला प्रायव्हसीच मिळत नाही." अशी वाक्यं आपल्याला आपल्याच मित्र-मैत्रिणींकडून किंवा नात्यातल्या लोकांकडून ऐकायला मिळतात. "माझी स्पेस" हा सध्याचा परवलीचा शब्द झालाय असं म्हटलं तर अतिशयोक्ती होणार नाही. हा लेख प्रपंच प्रायव्हसी किंवा स्पेस या विषयांवर भाष्य करण्यासाठी खर्ची घालणार नाहीए ... तसा विचारच नाहीए !. पण इतक्या वर्षांत सहज बोलण्यांमधून किंवा गप्पा मारताना काही गोष्टी जाणवल्या - विशेषतः स्त्रियांच्या मग त्यांत सगळ्या जणी आल्या .. बहिणी , मैत्रिणी आणि बायको सुद्धा ! साधारणपणे सगळ्यांच्याच दिनक्रमातील एक सवय पाहिल्यानंतर मला एक लक्षात आलं की त्यांची एक ठराविक वेळ आहे. ह्या ठराविक वेळेत त्यांना तुम्हीच काय पण घरातील इतर कोणीही अगदी लहान-सहान काम जरी सांगितलंत तर कदाचित तुम्हांला रण-रागिणीचं रूप पाहायला मिळू शकतं ! ती वेळ म्हणजे - त्यांची एक कप चहा किंवा कॉफी घेण्याची वेळ !
सगळं जग इकडचं तिकडे झालं तरी त्यांना या 'वेळी' फक्त आणि फक्त स्वतःचा सहवास हवा असतो. या वेळेचा पुरेपूर वापर करून घेत त्या संपूर्ण दिवसभर ऊर्जेने प्रफुल्लित राहत काम करत राहतात. त्या वेळेस काम सांगणारं कोणीही असो - आई , वडील , सासू , सून , मुलगा , मुलगी , नवरा , जावई किंवा सासरे देखील ! - त्या दाद देणार नाहीत. अपवाद फक्त तान्ह्या बाळाचा असू शकतो. पण त्यास सांभाळ करणारी व्यक्ती घरी कोणी नसेल तरच ! घरातील पुरुषांनो, तुम्हांला तुमचा सणसणीत अपमान करुन घ्यायचा असेल तर त्यांच्या या ठराविक 'वेळेत' व्यत्यय आणायचं दुःसाहस करा ! पण मुख्य सल्ला असा की पुन्हा विचार करा !
काही जणी दिवसातून अनेक वेळेस चहा-कॉफी घेत असतील पण त्यांत एकच वेळ ती स्वतःसाठी राखून ठेवते. ती वेळही तिने स्वतः ठरवून निवडलेली असते.
ज्या वेळेस नवरा ऑफीसला गेलेला असतो, मुलं शाळा-कॉलेजला गेलेली असतात, किचन बऱ्यापैकी आवरलेलं असतं, काम करणारी बाई येऊन गेलेली असते, घरात जेष्ठ नागरिक असतील तर ते पहुडलेले असतात. थोडक्यात घरात शांतता असते , अशा स्वस्थ वेळी ती स्वतःसाठी हवा तसा चहा किंवा कॉफी करते आणि तो वाफाळता कप हातात घेऊन चहा-कॉफीचा आस्वाद घेत तिला हवं ते करते. या वेळेत आणि या वेळेच्या चहा-कॉफी मध्ये तडजोड तिला चालत नाही. नवऱ्याला किंवा सासू-सासऱ्यांना कमी साखरेचा किंवा आल्याचा चहा लागतो म्हणून आपलाही सकाळचा चहा वेगळा कुठे करायचा म्हणून एकच चहा सगळ्यांसाठी करण्याची तडजोड फक्त सकाळी - सार्वजनिक किंवा कौटुंबिक चहासाठी ! या ठराविक वेळेसाठी हा नियम लागू नाही हे ध्यानात ठेवा. ह्या वेळेत तुम्ही चुकून घरी असाल आणि तुम्ही चहा-कॉफी मागितलीत तर ते करून घेण्याची जबाबदारी तुमच्यावरच येण्याची शक्यता अधिक ! प्रत्येकीची ही ठराविक वेळ वेगवेगळी असू शकते. तसंच या पेयपानाचा आस्वाद घेताना काय करायचं तेही प्रत्येकीचं ठरलेलं असतं ! काही जणी पेपर वाचतात , काही जणी टी व्ही वर आवडता कार्यक्रम बघतात , काही जणी काहीही न करता फक्त एकेक घोटाचा आस्वाद घेण्याचा आनंद घेतात. कदाचित हा वेळ त्यांचा स्वतःशी गुजगोष्टी करण्याचा पण असू शकतो. हे करताना त्यांची एकमेव ईच्छा - कोणीही काम सांगू नका !
म्हणून समस्त पुरुषांना विनंती निदान या वेळेस त्यांना त्रास नका देऊ! हे फक्त 'woman's day' ला नव्हे तर नेहेमीसाठी हे धोरण असू द्या ! उलट कधी तरी सुट्टीचं तुम्ही घरी असाल तर शांतपणे त्यांची ही वेळ शोधा आणि त्यांचं लक्ष जाणार नाही असं त्याचं निरीक्षण करा - दुरुन ! त्यांच्याशी बोलायला किंवा गप्पा मारायला जाऊ नका !
"मला आता काही काम सांगू नकोस, मी माझी कॉफी घेतेय "
"मुलगा रडतोय तर तू घे ना त्याला ! तुझा मुलगा नाहीए का तो ? .. मी माझा चहा घेतेय आणि तो झाल्याशिवाय मी उठणार नाही !"
"किती वेळा सांगितलं आहे की मी चहा घेत असताना काही काम सांगू नकोस ! "
"मला माझी कॉफी घेताना उठावं लागलं तर असा संताप येतो ना! .. किती वेळा सांगितलं की फक्त या वेळेस डिस्टर्ब करू नकोस तरी ऐकत नाही .. मी तर लक्षच देत नाही आता ! "
ही आणि अशा तऱ्हेची स्फोटक वाक्यं तुम्ही ऐकली असतील किंवा स्वतः झेलली असतील. त्याला कारणीभूत असलेल्यांपैकी एक प्रमुख कारण आता तुमच्या लक्षात आलं असेलच ! अर्थात हे फक्त स्त्रियांसाठीच लागू होतं असं नाही , प्रत्येकासाठी लागू होत असेल. पण आपण पुरूष एरवीही घरातील स्त्रियांना गृहीत धरत असतोच आणि त्यांचा वेळ आपल्यासाठीच खर्ची पडावा अशा कामांचा भरणा करत राहतो. निदान या त्यांच्या चहा -कॉफी पिण्याच्या निवांत वेळेचा आपण उचित सन्मान आणि आदर ठेवला पाहिजे असं मला वाटतं. सगळ्याच स्त्रियांची अशी ठराविक वेळ असतेच असं काही मी ठामपणे प्रतिपादन करतोय असं नाही. किंबहुना जर हे सगळं लिहिलेलं वाचून स्त्री-वर्गातील एखादीला वाटलं की 'पटत नाहीए !' किंवा 'हे असं काही आमची चहा कॉफीची ठराविक वेळ नसते ..काहीही काय !' किंवा तत्सम काहीही तर खुशाल प्रतिक्रियेमध्ये तसं मोकळेपणाने लिहा.
एक सहज आठवलं - 'लंच बॉक्स ' चित्रपट जर तुम्ही नीट पाहिला असेल तर तुमच्या लक्षात येईल कि त्यातील 'ईला' हे प्रमुख स्त्री पात्र तिच्या ठराविक 'चहा' पिण्याच्या वेळेस लंच बॉक्स मधून आलेली चिठ्ठी वाचत असते. असं दोनच दृश्यांमध्ये तरी पाहायला मिळतं ! अर्थात माझं निरीक्षण चुकीचं पण असू शकतं . असो.
मला जे बघून, ऐकून जाणवलं तेच मी इथे मांडलं आहे. काही अतिशयोक्तीपूर्ण वाटलं तर सोडून द्या पण पटलं तर नक्की विचार करा !
--
भालचंद्र ना. देशमुख
22-05-2022
1 टिप्पणी:
Ekdam barobar 😄. Good observation 👍🏻
टिप्पणी पोस्ट करा